25 lipca 2019 | PRZYRODA
Fenek czyli jak przeżyć na Saharze.
Mało kto wie, że protoplastą postaci lisa w “Małym Księciu” najprawdopodobniej był fenek, którego de Saint-Exupéry wychowywał w czasie jednej ze swoich podróży. Mały lisek w wielkimi uszami. Z Sahary. Również dziś istnieje szansa spotkania fenka w czasie wycieczki na Saharę.
I choć fenek postury jest nader mizernej, to zadaje kłam stereotypowi martwej Sahary, pozbawionej jakiegokolwiek życia. Dzięki swojemu przystosowaniu do życia w skrajnie trudnych warunkach, mieszkańcy Algierii obrali go za symbol swojego kraju - pokrytego niemal w 90% pustynią.
Oto kilka faktów o fenku.
Fenek - najmniejszy lis
- Najmniejszy na świecie lis i najmniejszy psowaty - waży do 2 kg, długość <41 cm (bez ogona, który jest niemal długości fenka: <31 cm),
- Najwięcej fenków pustynnych mieszka na Saharze, szczególnie w jej środkowej części (Algieria, Libia),
- Odżywia się chrząszczami, szarańczami, gryzoniami, ptakami, jajami i królikami. I potrafi upolować zwierzę większe od siebie,
- Aktywny jest w nocy. Upalne dni spędza w wykopanych samodzielnie norach z kilkoma wejściami,
- Fenki żyją w stadach, a właściwie w rodzinach. Są monogamistami i łączą się w pary na całe życie,
- Idealnie dostosowały się do życia na pustyni:
- Jasne futro nie nagrzewa się na słońcu i sprawia, że fenek jest niewidoczny na piasku,
- Spód łap ma mocno owłosiony, przez co nie parzy ich sobie na gorącym piasku,
- Gęste futro na podbrzuszu chroni przed nocnym chłodem, gdy leży na piasku,
- Wodę czerpie w większości z pożywienia i potrafi nie pić przez długi czas,
- Uszy (długości do 15 cm!) pełnią funkcję radarów namierzających potencjalny posiłek lub zagrożenie, ale też mocno ukrwione zapewniają chłodzenie organizmu.
- Na polskim portalu ogłoszeniowym, ku swojemu zdumieniu, znalazłem pięć ogłoszeń sprzedaży fenków z domowych hodowli. Dość łatwo je oswoić, jednak posiadanie fenka wiąże się z problemami - zapomnij o wyprowadzaniu fenka na spacer: nie ma obroży ani szelek, których fenek nie ściągnie lub nie oprotestuje stanowczo; i łatwo staje się celem ataku psów przez swój niecodzienny zapach. Ale musi się wybiegać - więc raczej dom z ogrodem,
- Fenki żyją ok. 11 lat.
Saharyjski drapieżnik
Bycie najmniejszym psowatym jakoś specjalnie fenka nie rozstraja. U siebie, na Saharze jest największym drapieżnikiem i nikt nie może mu zagrozić. No może oprócz sowy. I innych ptaków drapieżnych. Ale poza nimi to już zupełnie nikt. Choć ostatnio znaleziono pierwsze od wielu lata, ślady gepardów na algierskiej pustyni.
Zapewne to właśnie mieszczący się w tym mizernym ciele drapieżny charakter, w połączeniu z niezwykłą wytrzymałością na ekstremalne warunki życia, sprawiły, że fenka możecie zobaczyć na wielu pamiątkach z Algierii. Algierczycy obrali fenka jako symbol swojego kraju (jak Francuzi koguta) utożsamiając się z jego walecznością i odpornością - sami też żyją w kraju w połowie pokrytym przez pustynię.
Jednak jeśli na ulicy Algieru, Ghardaji czy Dżanat wtrącicie do rozmowy z tubylcem słowo "fenek" - pomyśli on, że oto sprytnie zmieniliście temat i chcecie porozmawiać o najświeższym sukcesie algierczyków - zwycięstwie w tegoroczny Pucharze Narodów Afryki w piłce nożnej (to wyjaśnienie dla Pań). "Fenkami" bowiem nazywają swoją reprezentację w tej dyscyplinie - jak my naszą "orłami", zawsze gdy wydaje się, że w końcu wykluwa się coś więcej niż brzydkie kaczątko.
Spotkanie fenka rzadko jest umieszczane w programach wyjazdów na Saharę, bo jest to sztuka niełatwa. Ale jadąc tam miejcie oczy szeroko otwarte, szczególnie wieczorem, gdy już jest chłodniej, słońce zaszło za skały, ale jeszcze nie jest ciemno. Ja mogę pochwalić się trzykrotnym spotkaniem z fenkiem - w Maroku, Libii i Algierii. W Libii miejscowy kierowca postanowił dogonić biegnącego fenka (z nieznanych powodów), ale skończyliśmy zakopani na wydmie. Miałem wtedy wrażenie, że słyszę coś jakby chichot triumfu z daleka odbijający się od wydm.
Bądźcie czujni.